قرص ها و داروهای روانگردان

اعتیاد به قرص و داروهای روان گردان و شیمیایی از زمانی شروع شد كه از این داروها به عنوان داروی ترك یا درمان اعتیاد به مواد مخدر سنتی نظیر تریاك و همچنین هرویین استفاده شد. در گذشته مواد مخدری كه توسط معتادان مصرف می شد ، تریاك ، شیره تریاك و در نهایت هرویین بود. اما با ورود قرص‌ها و داروهای شیمیایی و روان گردان به عنوان داروی ترك اعتیاد ، اعتیاد جدیدی تحت عنوان اعتیاد به قرص و داروهای شیمیایی و روان گردان پا به عرصه وجود گذاشت كه یكی از مخرب ترین انواع اعتیاد به شمار می رود و اعتیاد به آن به مراتب وخیم تر و مخرب تر از اعتیاد به هرویین و تریاك است.
مصرف كنندگان این داروها به منظور ترك یا درمان اعتیاد ، مصرف این داروها را خودسرانه و یا به تجویز متخصصان ترك اعتیاد شروع كرد‌ه‌اند و پس از مدتی به مصرف آن ها معتاد شده‌اند. اكثر این افراد دوباره به مصرف مواد مخدر اولیه خود روی می آورند در حالیكه اعتیاد به قرص نیز به آن اضافه شده است . بعضی از مصرف كنندگان قرص در روز بیش از 300 عدد قرص مصرف می كنند كه تخریب آن بسیار وحشتناك و در نهایت به اغتشاش شعور و معمولا َ خودكشی منتهی می شود. بررسی سیر تاریخی داروهای ترك اعتیاد كه توسط بعضی از متخصصین تجویز می شده است ، نشان می دهد كه این داروها نه تنها كمكی به حل مسئله درمان اعتیاد نكرده اند بلكه باعث حاد شدن قضیه نیز شده است و هر بار با ورود دارویی جدید به عرصه داروهای ترك اعتیاد ، در واقع ماده مخدر جدید و خطرناكی به جمع مواد مخدر و اعتیاد آور اضافه شده است .
جهت آشنایی با مهمترین این داروها ، به اسامی بعضی از آن ها به اختصاراشاره می شود.
داروهایی كه در حال حاضر بیشترین سوء مصرف را دارند و اعتیاد به آن ها نسبتاَ زیاد است را می توانیم به سه دسته كلی تقسیم كنیم .

1- بنزودیازپین‌ها
2- باربیتورات‌ها
3- ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای

خانواده بنزودیازپین ها شامل: دیازپام ، لورازپام ، اگزازپام ، پرازپام ، هالازپام ، آلپرازولام ، فلورازپام ، تمازپام ، كلونازپام و كلرودیازپوكساید .

باربیتورات ها شامل: پنتو باربیتال ، آموباربیتال ، سكوباربیتال و فنوباربیتال.

ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای شامل: ایمی‌پرامین ، آمی‌تریپ‌تیلین ، نورتریپ‌تیلین ، پروتریپ‌تیلین ، تری میپرامین ، و دزی‌پرامین می‌باشند.

داروهای دیگری نیز از دسته پروپاندیول‌ها نظیر متروبامات و تایبامات و همچنین آنتی‌هیستامین ها مانند دیفن هیدرامین ، هیدروكسی‌زین ، دوكسی‌لامین و پیریلامین نیز وجود دارند.
در این میان داروهایی چون دیفنوكسیلات ، ترامادول و كلونیدین نیز برای ترك اعتیاد مصرف زیادی دارند.
نكته مهم این كه هر كدام از این داروها در علم پزشكی و تجویز آن‌ها توسط پزشكان محترم برای بیماری‌های خارج از حوزه اعتیاد به مواد مخدر ، كارایی خاص خود را داشته و در استفاده صحیح آن ها طبق نسخه پزشك هیچ شكی نیست . آنچه كه مدنظر ماست سوءمصرف این داروها و مصرف خودسرانه به منظور ترك اعتیاد و اعتیاد به مصرف آن ها در كنار مصرف سایر مواد مخدراست.
یك مصرف كننده قرص كه انواع مختلفی از داروها را در تعداد زیاد مصرف می كند ، به عنوان مثال تعدادی قرص از خانواده بنزودیازپین‌ها به همراه تعدادی دیفنوكسیلات و غیره مصرف می كند ، راهنمایان كنگره 60 اجازه تغییر در برنامه مصرف او را ندارند.


ممكن است راهنما با اثرات این داروها تا اندازه ای آشنا باشد اما باید بدانیم كه هریك از این داروها به تنهایی و جداگانه ، آن هم در دوزاژ مشخص دارای اثرات تعریف شده و شناخته شده‌ای می‌باشد. اما زمانی كه شخص خودسرانه مقادیر بالایی از یك نوع دارو را مصرف می كند ، به نسبت بالا رفتن دوز یا مقدار مصرف ، اثرات آن دارو تغییر می كند. معمولاً مصرف كنندگان قرص در اندازه و مقداری مصرف می كنند كه شاید در هیچ مرجعی به اثرات آن اشاره نشده باشد. به عنوان مثال حداكثر دوز مجاز دیفنوكسیلات در روز 15 میلی گرم می‌تواند باشد كه اثرات و عوارض آن مشخص شده است. اما زمانی كه شخصی به میزان 200 یا 300 یا حتی 400 میلی گرم دیفنوكسیلات مصرف می كند ، اثرات آن كاملاً ناشناخته است. خدا می‌داند چه عوارضی در شخص به وجود می‌آید . حال در نظر بگیرید كه فردی تعداد زیادی دیفنوكسیلات را به همراه تعدادی دیازپام و تعدادی ترامادول و تعدادی آمی‌تریپ‌تیلین و غیره مصرف می كند . در اینجا عوارض به وجود آمده ، نه عوارض دیفنوكسیلات است و نه عوارض دیازپام و نه عوارض آمی‌تریپ‌تیلین . بلكه نتیجه سومی است كه از تركیب این داروها به وجود آمده و كاملاً ناشناخته و عجیب و غریب است. ممكن است در این حالت ، راهنما با توجه به اطلاعات و تجربیات خود ، مقدار مصرف این داروها را كم و زیاد و یا تغییر دهد و یا بخواهد دارویی را حذف كند . كنگره 60 معتقد است آز آنجایی كه راهنما پزشك نیست به هیچ وجه اجازه تجویز دارو و همینطور تغییر این داروها یا جابجایی آنها را ندارد.
باید در نظر گرفت شخص مورد نظر نردبان بلند و خطرناكی را بالا رفته و خود را در وضعیتی خطرناك و بحرانی قرار داده است.در این حالت هرگونه حركت اشتباهی از سوی راهنما ممكن است عواقب بدی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل كنگره 60 قویاً اعلام می كند راهنما اجازه چنین دخالتی را ندارد.

در این وضعیت راهنما فقط می تواند شخص مورد نظر را آرام آرام از نردبانی كه بالا رفته پایین آورد. یعنی راهنما می‌تواند به آرامی در پله‌های یك هفته تا 21 روز و مطابق با اصول روش درمان تدریجی و كاهش پله‌ای مصرف ، مقدار مصرف او را همانگونه كه هست كاهش دهد نه اینكه بخواهد آن‌ها را با داروهای دیگری عوض كند و یا بگوید این را بخور و این یكی را نخور. خیر، فقط مجاز است مقدار قرص‌ها را كاهش دهد تا جایی كه به صفر برسد.

شایان ذكر است با توجه به اثرات مخرب داروهای روان‌گردان ، كاهش مقدار آنها بایستی با احتیاط و دقت بیشتری نسبت به مواد مخدری چون تریاك صورت گیرد. ممكن است در این اثنا شخص دارویی را به تجویز پزشك و برای بیماری خاصی مثل ناراحتی قلبی ، در كنار سایر قرص‌ها و مواد مصرفی خود مصرف كند ، راهنمایان كنگره 60 در مورد این دسنه از داروها نیز كه برای بیماری خاصی از سوی پزشك تجویز شده است ، حق كوچكترین دخالتی را ندارند. در اینجا بیمار می‌داند و پزشك خود كه هر طور صلاح می دانند عمل كنند. راهنمایان كنگره 60 فقط اجازه تیپر یا كاهش قرص‌ها و یا داروهایی را دارند كه شخص خودسرانه مصرف كرده و می‌كند.
اگر شخصی فقط مصرف قرص و دارو داشته باشد به تدریج و با توجه به خطوط قرمزی كه توضیح داده شد ‌می‌تواند مصرف شخص را كاهش داده و به صفر برساند.
اگر شخصی قرص و دارو به همراه مواد مخدری چون هرویین تریاك و یا شیره تریاك مصرف می كند ، اولویت اول در كاهش قرص و دارو می باشد.

تریاك و قرص : اولویت اول كاهش و حذف قرص ، اولویت دوم كاهش و قطع تریاك.
هرویین و قرص : اولویت اول حذف هرویین و جایگزینی آن با تریاك ، اولویت دوم كاهش و حذف قرص‌ها و اولویت سوم كاهش و قطع تریاك.

از آنجاییكه هرویین های امروزی بیش از 90% درصد تركیبات آن قرص و داروهای شیمیایی و روان گردان می باشد ، لذا مصرف هرویین با قرص سازگاری بیشتری نسبت مصرف همزمان تریاك و قرص دارد. ممكن است تصور شود كه جایگزینی تریاك با هرویین برای شخصی كه هرویین به همراه قرص مصرف می‌كند خطرناك باشد و یا عوارض جدیدی را به وجود آورد ، از آنجایی كه در كنگره 60 كسی نمی‌تواند با مصرف هرویین سفر اول خود را ادامه دهد ، باید مصرف هرویین قطع شود. از سوی دیگر، تریاك تركیبی از آلكالوییدهای قدرتمند دارویی با اثرات آرامبخش ، ضد درد ، ضد افسردگی ، خواب آور و در عین حال نشاط آور می‌باشد كه نمی تواند برای شخص مورد نظر خطرناك باشد . نه تنها خطرناك نیست بلكه او را در وضعیت بهتری قرار می‌دهد. جایگزینی تریاك به جای هرویین ممكن است مختصر عوارضی را برای شخص به و جود آورد اما در كل حال او را بهتر می‌كند. از آنجاییكه بعد از جایگزینی تریاك به جای هرویین روند كاهش تدریجی قرص نیز آغاز می شود ، لذا عوارض ناشی از مصرف قرص نیز روز به روز كمتر می‌شود. مصرف تریاك همچنین باعث می‌شود تا تحمل عوارض ناشی از كاهش مصرف قرص و داروها ، راحت و امكان پذیر باشد.
نكته مهم : از آنجاییكه مصرف قرص و داروهای روان‌گردان اثرات بسیار مخربی روی سیستم اعصاب مركزی ، سیستم تولید كننده مواد شبه افیونی و سایر قسمت‌های جسم می‌گذارد ، لذا قطع ناگهانی آن ها و یا كاهش آن ها بیش از مقدار 20% درصد در هر پله ، می‌تواند خطرناك باشد. در بسیاری از مراكزی كه مصرف كنندگان مواد مخدر یا معتادان را به صورت شبانه روزی نگهداری می كنند ، دیده شده است كه مصرف كنندگان قرص با قطع ناگهانی مصرف قرص و یا عدم دسترسی به قرص دچار اغتشاش شعور در حد بالا و همچنن دست به خودكشی زده‌اند. مصرف قرص و داروهای روان گردان باعث ایجاد توهماتی می‌شود كه ممكن است بر اثر آن شخص صداهای عجیب و غریب و یا تصاویر عجیب و غریب را ببیند كه البته برای او كاملاً واقعی است و در نتیجه درك صحیحی از مكان و زمان و اطرافیان نداشته باشد كه لازم است راهنما در برخورد با این افراد ، مد نظر داشته باشد. البته این عوارض برای كسانی است كه مصرف قرص در مقدار زیاد و به مدت طولانی داشته‌اند و كسانی كه مصرف قرص در مقداركم و مدت كم دارند و یا داشته‌اند معمولاَ دچار این حالات نمی‌شوند.